کراتوز سبورئیک، یک نوع رشد پوستی خوش خیم است که ظاهری شبیه به خال دارد. اکثر افراد به طور معمول، حداقل یک بار در طول عمر خود، دچار این مشکل می شوند. این عارضه پوستی، معمولا در بزرگسالی پدید می آید، با افزایش سن ثکثیر می شود، کاملا بی خطر است و نیازی به درمان ندارد. در صورتی که این مشکل باعث ناراحتی شما می شود، می توانید آن ها را حذف کنید.
به رشدهای پوستی ای مانند کراتوز سبورئیک، تومورهای اپیدرمی نیز گفته می شود، ولی این تومورها به هیچ وجه سرطانی نیستند. از نظر تکنیکی، به تمامی خال ها و زگیل ها نیز تومور گفته می شود، چرا که مجموعه ای از انباشت سلول های اضافی بر روی اپیدرم (لایه ی بیرونی پوست) هستند و هیچ عامل خطری برای سرطان پوست ندارند.
ظاهر کراتوز سبورئیک چگونه است؟
کراتوز سبورئیک ها به صورت لکه هایی گرد و یا بیضی شکل بر روی پوست ظاهر می شوند و گاهی اوقات به حالت مومی و یا فلس دار هستند. در صورتی که لکه ها صاف باشند، باز هم می توان آن ها را با انگشت لمس و احساس کرد. رنگ این لکه ها معمولا قهوه ای است، ولی ممکن است سیاه، خرمایی، صورتی کم رنگ، زرد و یا حتی سفید رنگ نیز باشند. کراتوز سبورئیک معمولا به صورت تک دانه رشد نمی کند، بلکه به تعداد زیادی، با هم و در کنار هم رشد می کنند.
کراتوز سبورئیک به وسیله ی کراتین موجود بر روی سطح پوست، شکل می گیرد و باعث رشدهای پوستی متمایز می شود. گاهی اوقات به نظر می رسد که در درون این رشدهای پوستی، حباب هایی کوچک و یا کیست وجود دارد و گاهی اوقات نیز مانند گال و یا زگیل به نظر می رسند. در بعضی مواقع نیز شبیه به برجستگی ها و شکاف هایی شبیه به سلول های مغزی هستند.
چه افرادی به کراتوز سبورئیک مبتلا می شوند؟
هر کسی ممکن است حداقل یک بار به کراتوز سبورئیک مبتلا شود، ولی این عارضه اغلب در افراد بالای 50 سال شایع تر است. حدود 30 درصد از افراد در سن 40 سالگی و حدود 75 درصد از افراد نیز این عارضه را در سن 70 سالگی تجربه می کنند. افرادی که سابقه ی خانوادگی در ابتلا به این بیماری را دارند نیز، بیشتر در معرض ابتلا به این عارضه هستند. حدود نیمی از موارد کراتوز سبورئیک در خانواده ها و به صورت نسل به نسل رخ می دهد و نشان دهنده ی ارثی بودن این عارضه است.
همچنین، افرادی که پوست روشنی دارند احتمال بیشتری دارد که به این مشکل مبتلا شوند و افرادی که دارای پوست تیره ای هستند، کمتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند. با این وجود، نوع دیگری از کراتوز سبورئیک با نام درماتوز پاپولوزای سیاه وجود دارد، که در افرادی که دارای پوست تیره هستند، مانند آفریقایی ها، آسیایی ها، و اسپانیایی ها، بسیار شایع است.
چه مسائلی باعث بروز کراتوز سبورئیک می شود؟
دلیل اصلی این گونه رشدهای پوستی هنوز مشخص نیست، ولی می توان برخی از شرایطی که باعث بروز آنها می شود را بررسی کرد.
- اولین مورد از شرایطی که باعث بروز این گونه رشدهای پوستی می شود، سن است. (همان طور که قبلا هم گفته شد، کراتوز سبورئیک در افراد بالای 50 سال شایع تر است و با افزایش سن نیز تکثیر می شوند).
- برخی از مطالعات نشان داده اند که قرار گرفتن در معرض نور آفتاب نیز، می تواند باعث افزایش ابتلا به کراتوز سبورئیک شود.
- همچنین، طی تحقیقات انجام شده نشان داده شده است که افراد یک خانواده، بیشتر به این عارضه مبتلا می شوند و این نشان دهنده ی ارثی بودن کراتوز سبورئیک است.
- کراتوز سبورئیک یک عارضه ی ویروسی و یا باکتریایی نیست و این عارضه واگیر ندارد.
- کراتوز سبورئیک معمولا به کندی رشد می کند و بافت خود را به تدریج و در طول زمان ایجاد می کند.
- بروز ناگهانی و فورانی کراتوز سبورئیک، ممکن است نگران کننده باشد و رخ دادن چنین شرایطی، ممکن است نشان دهنده ی بروز یک سرطان داخلی باشد.
پزشکان وقوع این عارضه را لیسیر تریلات Leser Trelat نامیده اند، هر چند که ارتباط این موضوع هنوز اثبات نشده است و ممکن است فقط اتفاقی باشد. برای اطمینان بیشتر، ممکن است پزشک برای بررسی علائم سرطان، از شما بخواهد تست های غربالگری را انجام دهید.
آیا کراتوز سبورئیک علائم دیگری نیز دارد؟
کراتوز سبورئیک ها معمولا علائمی ندارند، ولی برخی از موارد ذکر شده در زیر گزارش داده شده اند:
- خارش
- تحریک پذیری در اثر اصطکاک
- خون ریزی
اگر این علائم باعث ناراحتی شما می شوند، می توانید برای حذف کراتوز سبورئیک از روی پوست خود اقدام کنید.
چگونگی تشخیص کراتوز سبورئیک از کراتوز اکتینیک
کراتوز سبورئیک و کراتوز اکتینیک ممکن است شبیه به هم باشند.
✔️ هر دوی این عارضه ها پس از 40 سالگی رخ می دهند و ظاهری پوسته ای و فلس مانند دارند.
✔️ دانستن تفاوت بین این دو عارضه از اهمیت بالایی برخوردار است، چرا که کراتوز اکتینیک عارضه ای جدی تر است.
✔️ برخلاف کراتوز سبورئیک، کراتوز اکتینیک، در اثر قرار گرفتن در معرض نور خورشید ایجاد می شود و خطر حدودی 5 تا 10 درصدی برای تبدیل شدن به سرطان پوست را دارد.
✔️ کراتوز اکتینیک ها از نظر رنگی متفاوت هستند، ولی نسبت به کراتوز سبورئیک ها رنگ دانه های کمتری دارند.
✔️ کراتوز اکتینیک ها ممکن است صاف و یا کمی برجسته باشند، ولی بیشتر به صورت صاف هستند و آنها را قبل از دیدن، احساس می کنید.
✔️ آنها حالتی پوسته ای با سطحی خشن دارند و با گذشت زمان همانند کراتوز سبورئیک ها، ناهموارتر شده و شبیه به زگیل می شوند.
✔️ ممکن است کراتوز اکتینیک ها با خارش و خونریزی نیز همراه باشند.
✔️ کراتوز اکتینیک ها بیشتر تمایل دارند در مناطقی ظاهر شوند که در معرض نور خورشید قرار می گیرند.
چگونگی تشخیص دادن کراتوز سبورئیک از ملانوما
کراتوز سبورئیک به ملانوم تبدیل نمی شود، ولی ممکن است این دو عارضه با هم اشتباه گرفته شوند. هر دو عارضه می توانند قهوه ای یا سیاه رنگ باشند و در هر جایی از بدن ظاهر شوند.
با این وجود، چند تفاوت بارز و مهم بین این دو عارضه وجود دارد.
- کراتوز سبورئیک ها اغلب به تعداد ظاهر می شوند، در حلی که ملانوما معمولا به صورت تکی ظاهر می شوند.
- کراتوز سبورئیک ها دارای بافتی شکل دار هستند، ولی ملانوم ها صاف هستند
- کراتوز سبورئیک ها به خوبی مشخص هستند، ولی ملانوماها دارای مرزی ناهموار و و محو هستتند.
- کراتوز سبورئیک ها حالتی یکنواخت دارند، در صورتی که ملانوم ها متقارن بوده و دارای رنگ های متفاوتی هستند
- کراتوز سبورئیک ها به آهستگی تغییر می کنند و تغییرات زیادی ایجاد نمی کنند، ولی ملانوم ها به سرعت رشد کرده و تغییر می کنند.
چگونه می توان کراتوز سبورئیک را تشخیص داد؟
✔️ معاینه: پزشک می تواند کراتوز سبورئیک ها را با چشم غیر مسلح تشخیص دهد.
✔️ درموسکوپی: اگر پزشک در تشخیص خود شک داشته باشد، ممکن است آزمایش درموسکوپی پیشنهاد دهد. (درماسکوپ، یک میکروسکوپ دستی چراغ دار وجود دارد که می توان به وسیله ی آن رشد سلول ها را بررسی کرد).
✔️ بیوپسی: اگر پزشک در تشخیص خود مشکوک به سرطان شود، ممکن است یک نمونه و یا کل رشد پوستی را بردارد و در آزمایشگاه مورد بررسی قرار دهد.
درمان کراتوز سبورئیک چگونه است؟
رشدهای پوستی همواره باید مورد معاینه ی بالینی قرار بگیرند،، تا از سرطانی نبودن آنها اطمینان حاصل شود، زیرا تمیز دادن انواع مشکلات پوستی از یکدیگر کار ساده ای نیست. در صورت بروز شک و شبهه، پزشک حتما برای شما آزمایش بیوپسی را توصیه خواهد کرد.
اگر عارضه دچار خارش و تحریک باشد و یا ظاهر آن برای شما آزار دهنده است، می توانید برای حذف آن اقدام کنید. پزشک می تواند با به کارگیری یک یا چند روش، این عارضه را به صورت سرپایی و در مطب خود از روی پوست شما حذف کند.
مراحل حذف کردن کراتوز سبورئیک از روی پوست
پزشک چند گزینه ی رایج را برای حذف کراتوز سبورئیک از روی پوست، به شما ارائه می دهد که شامل موارد ذکر شده در زیر است:
کرایوتراپی (سرما درمانی)
پزشک در ابتدا پوست محل مورد نظر را بی حس می کند. سپس با استفاده از نیتروژن مایع، زائده را منجمد می کند. این کار باعث می شود تا این زائده ی پوستی ظرف چند روز تا چند هفته به طور کلی از بین برود. مادامی که تشخیص قطعی است و نیازی به بیوپسی نباشد، کرایوتراپی مناسب ترین و رایج ترین درمان است.
یکی از عوارض جانبی احتمالی کرایوتراپی این است که بخشی از پوست (که این عارضه در آن جا رخ داده است)، پس از کرایوتراپی مقداری از رنگ دانه های خود را از دست می دهد و روشن تر از نواحی دیگر به نظر می رسد.
الکترو دیسکاشن یا کورتاژ
پزشک در ابتدا بخشی از پوست که درگیر این عارضه است را بی حس می کند و سپس به کمک یک جریان الکتریکی هدفمند، کراتوز سبورئیک را می سوزاند. سپس با استفاده از یک ابزار جراحی به نام کورت، باقیمانده ی زائده را از روی پوست حذف می کند.
گاهی اوقات الکترو دیسکاشن و کورتاژ به صورت جداگانه و در جلسات مجزا از هم انجام می شوند. به طور کلی خطر ایجاد اسکار در محل درمان بسیار پایین است، ولی محل درمان پس از انجام عمل نیاز به مراقبت دارد.
شیو اکسی ژن و یا تراشیدن
در صورتی که نیاز باشد تا از عارضه نمونه برداری شود و در آزمایشگاه مورد بررسی قرار گیرد، از این روش استفاده می شود. پزشک پس از بی حس کردن پوست، زائده ی پوستی را می تراشد و به کمک کورت، پوست محل درگیر را کاملا صاف و مسطح می کند. بافت تراشیده شده برای انجام آزمایش های بیشتر به آزمایشگاه فرستاده می شود.
لیزر درمانی
لیزرها جایگزین مناسبی برای دیگر انواع جراحی ها هستند، چرا که لیزرها به راحتی زائده را می سوزانند، استرلیزه می کنند و سر زخم را نیز در نهایت می بندند. لیزر درمانی همچنین به سرعت انجام می شود و پروسه ی زمان بری نیست، ولی محل درمان برای مدتی دردناک خواهد بود. لیزر درمانی به علاوه با نتایح زیبایی نیز همراه است.
پراکسید هیدروژن تجویزی
سازمان FAD اخیرا محلول موضعی پراکسید هیدروژن 40 درصدی را، برای درمان کراتوز سبورئیک ها تائید کرده است. محلول های پراکسید هیدروژنی 1 درصدی در بازار وجود دارند، که برای تهیه ی آنها نیازی به نسخه نیست. ولی برای تهیه محلول پراکسید هیدروژنی نیاز به نسخه ی پزشک دارید.
محلول 40 درصدی پراکسید هیدروژن در قلم های اپلیکاتوری وجود دارند و پزشک در هر بار ویزیت ممکن است از چندین اپلیکاتور، برای درمان عارضه ی پوستی شما استفاده کند. برای رسیدن به نتیجه ی مطلوب و درمان قطعی، شاید لازم باشد که بیش از یک جلسه ویزیت شوید. عارضه جانبی پوستی رایج این نوع درمان، شامل واکنش های پوستی خفیف است.
آیا می توان کراتوز سبورئیک را بدون نیاز به نسخه پزشک درمان کرد؟
چند روش درمانی بدون نسخه وجود دارد که موفقیت آمیز گزارش شده اند. تحقیقات انجام شده در این زمینه بسیار محدود است و رسیدن به نتیجه ی مطلوب، نیازمند پیگیری و اغلب زمان بر هستند. در نهایت نیز، نمی توان گفت که این روش ها صد در صد موفقیت آمیز می باشند. ولی در عوض هیچ گونه عارضه ی جانبی و یا دوره ی نقاهتی ندارند.
گزینه های موجود درمانی بدون نسخه، شامل موارد ذکر شده در زیر است:
- کرم تازاروتن 0.1 %
- محصولات آلفا هیدروکسی اسید (AHA)، مانند لایه بردارهای اسید گلیکولیک و اسید سالسیلیک
- کرم ویتامین D3
اگر مبتلا به کراتوز سبورئیک باشم، باید منتظر چه مواردی باشم؟
کراتوز سبورئیک ها ممکن است به آهستگی به رشد خود ادامه دهند و یا حتی تکثیر شوند. گاهی اوقات نیز رشد ان ها متوقف می شود و خود به خود خوب می شوند.
در صورت درمان کراتوز سبورئیک، چه اتفاقی می افتد؟
اگر کراتوز سبورئیک از روی پوست حذف شده باشد، دوباره برنمی گردد. اما با این حال ممکن است یک کراتوز سبورئیک دیگر در نقطه ی دیگری از پوست بدن ایجاد شود.
چه زمانی باید برای کراتوز سبورئیک به پزشک مراجعه کرد؟
در اغلب موارد نیازی نیست که نگران کراتوز سبورئیک ها باشید. با این وجود، در صورت مشاهده ی هر یک از موارد ذکر شده در زیر، لازم است که با پزشک خود مشورت کنید:
✔️ ایجاد یک رشد پوستی جدید و ناشناخته
✔️ خارش و یا تحریک پذیری
✔️ خون ریزی
✔️ ایجاد تغییر در کراتوز سبورئیک های قدیمی
✔️ ایجاد رشدهای پوستی ناگهانی به طور فورانی و در مدت زمان کوتاه
