HIV چیست؟ ویروس نقص ایمنی انسانی (اچ آی وی)، ویروسی است که باعث سندرم نقص ایمنی اکتسابی یا همان ایدز (AIDS)، می شود. هنگامی که فردی به ایدز مبتلا می شود، ویروس به سیستم ایمنی بدن او حمله کرده و آن را ضعیف می کند.
با ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن، فرد در خطر ابتلا به عفونت ها و سرطان های کشنده قرار می گیرد. به این اتفاق، بیماری ایدز گویند. زمانی که فرد به ویروس HIV مبتلا می شود، این ویروس تا آخر عمر در بدن او باقی می ماند.
چه راه هایی برای انتقال ویروس اچ آی وی وجود دارد؟
ویروس اچ آی وی از طریق برخی مایعات بدن، از فردی به فرد دیگر منتقل می شود.
این مایعات عبارتند از:
- خون
- مایع منی و مایع پیش منی
- مایعات رکتوم
- مایعات واژن
- شیر مادر
ویروس HIV از طریق تماس با این مایعات نیز منتقل می شود:
✔️ غشاهای مخاطی اعم از داخل دهان، آلت تناسلی، واژن و رکتوم.
✔️ بافت های آسیب دیده (بافتی که بریده شده یا خراشیده شده باشد)
✔️ تزریق به خون
ویروس HIV نمی تواند از طریق عرق، بزاق و یا ادرار منتقل شود.
در آمریکا، HIV عمدتا از راه های زیر گسترش می یابد:
- رابطه جنسی واژینال یا مقعدی بدون کاندوم با فرد مبتلا به HIV، یا شخصی که داروهایی برای پیشگیری یا درمان HIV استفاده نمی کند.
- از طریق سوزن مشترک یا استفاده مشترک از سایر لوازم تزریق مواد مخدر، با فرد مبتلا به HIV.
HIV به احتمال کمتری از راه های زیر منتقل می شود.
• مادر به فرزند. یک زن باردار می تواند ویروس HIV را از طریق گردش خون به جنین خود منتقل کند، ویروس HIV از طریق شیر مادر نیز به کودک منتقل می شود. آزمایش و درمان مادران HIV مثبت، به کاهش تعداد نوزادان مبتلا به HIV کمک می کند.
• از طریق ورود سوزن آلوده به پوست یا سایر اشیا تیز آلوده به HIV. (این مساله عمدتا برای پرسنل بخش درمان صدق می کند).
ویروس از طریق روش های زیر منتقل نمی شود:
- تماس پوستی، مانند در آغوش گرفتن یا بوسیدن با دهان بسته
- گزش پشه و یا از طریق حیوانات خانگی
- ورزش با فرد آلوده
- تماس با وسایل لمس شده توسط فرد مبتلا به اچ آی وی
- خوردن غذاهایی که توسط فرد مبتلا به HIV پخته شده اند
آیا ویروس اچ آی وی با اهدای خون منتقل می شود؟
▪️ویروس HIV به فردی که خون یا اعضای بدن اهدا می کند، سرایت نمی کند. افرادی که عضوی را اهدا می کنند، هرگز با دریافت کننده عضو به طور مستقیم در تماس نیستند. این حالت برای اهداکنندگان خون نیز وجود دارد. در طول کل این روش ها، از سوزن ها و ابزار استریل استفاده می شود.
▪️بانک های خون و سازمان اهدای عضو، خون و بافت های اهدا شده را به طور کامل بررسی می کنند. احتمال ابتلا به HIV از طریق دریافت خون، یا پیوند اعضا و بافت، بسیار کم است.
عوامل خطرساز ابتلا به HIV چه مواردی هستند؟
- روابط جنسی مقعدی یا واژینال محافظت نشده. سکس مقعدی پر خطرترین راه است. داشتن چندین شریک جنسی نیز، خطر ابتلا را افزایش می دهد. استفاده صحیح از کاندوم جدید در هر بار رابطه جنسی، به کاهش ریسک ابتلا کمک می کند.
- استفاده از سوزن یا سرنگ مشترک برای تزریق مواد مخدر.
- داشتن شریک جنسی مبتلا به HIV که داروهای HIV را مصرف نمی کند.
- داشتن یک بیماری مقاربتی (STD)
HIV چه علائمی دارد؟
علائم مربوط به عفونت حاد HIV، یعنی زمانی که فرد برای اولین بار آلوده می شود، می تواند شبیه آنفولانزا یا سایر بیماری های ویروسی باشد. این علائم عبارتند از:
▪️تب و دردهای عضلانی
▪️سردرد
▪️گلودرد
▪️تعرق شبانه
▪️زخم های دهان، از جمله عفونت قارچی (برفک دهان)
▪️تورم غدد لنفاوی
▪️اسهال
بسیاری از افراد، در اولین مرحله از ابتدا هیچ علامتی ندارند. عفونت حاد HIV (مرحله ۱) طی چند هفته یا چند ماه پیشرفت می کند و به عفونت مزمن یا بدون علامت HIV تبدیل می شود (مرحله ۲، بدون علامت خواهد بود).
این مرحله می تواند ۱۰ سال یا بیشتر طول بکشد. در این مرحله، فرد ممکن است متوجه بیماری خود نشود اما می تواند آن را به دیگران منتقل کند.
اگر این بیماری درمان نشود، تقریبا همه افراد آلوده به HIV، به ایدز مبتلا می شوند (مرحله ۳). برخی افراد، در عرض چند سال پس از ابتلا به اچ آی وی، به ایدز مبتلا می شوند. برخی دیگر ۱۰ یا حتی ۲۰ سال پس از آن نیز کاملا سالم می مانند ( به این حالت غیر پیشرونده طولانی مدت گویند)
سیستم ایمنی افراد مبتلا به ایدز، توسط اچ آی وی آسیب دیده است. این افراد بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت هایی هستند که در افراد با سیستم ایمنی غیر معمول دیده می شود. این عفونت ها، عفونت های فرصت طلب نامیده می شوند و می توانند هر قسمتی از بدن را درگیر کنند. که عمدتا ناشی از:
▪️باکتری ها
▪️ویروس ها
▪️قارچ
▪️تک یاخته ها
مبتلایان به ایدز، بیشتر در معرض خطر ابتلا به برخی از سرطان ها، به ویژه لنفوم و سرطان پوست به نام سارکوم کاپوزی، قرار دارند. علائم ایدز به نوع عفونت و قسمت درگیر بدن بستگی دارد. عفونت ریه، در بیماری ایدز شایع است و اغلب باعث سرفه، تب و تنگی نفس می شود.
عفونت های روده هم شایع هستند و می توانند باعث علایم زیر شوند:
- اسهال
- درد شکم
- استفراغ
- مشکلات بلغ
سایر علائم رایج در مبتلایان به HIV و ایدز عبارتند از:
- کاهش وزن
- تب
- تعرق
- بثورات
- تورم غدد لنفاوی
آیا ایدز درمان می شود؟
بیماری ایدز، با داروهایی که از تکثیر ویروس جلوگیری می کنند، درمان می شود. این روش را درمان ضد رتروویروسی (ART)، گویند. در گذشته، مبتلایان به HIV، پس از کاهش تعداد CD4 و یا ظهور عوارض HIV، درمان ضد رتروویروسی را شروع می کردند.
امروز درمان HIV، برای همه مبتلایان به این بیماری توصیه می شود، حتی اگر سطح CD4 آنها هنوز نرمال باشد.
دو نوع درمان وجود دارد:
به افرادی که تازه درمان را شروع کرده اند، قرص داده می شود. تزریق ممکن است برای افردای که دارای بار ویروسی غیر قابل شناسایی هستند یا افرادی که حداقل به مدت ۳ ماه از نظر ویروسی سرکوب شده اند، استفاده شود. همچنین تزریق ممکن است، هر ماه یا یک ماه در میان انجام شود.
برای اطمینان از پایین نگه داشتن یا سرکوب سطح ویروس در خون (بار ویروسی) به آزمایش خون منظم نیاز است. هدف از کاهش HIV در خون، به حدی است که آزمایش نتواند آن را تشخیص دهد که به آن بار ویروسی غیر قابل شناسایی گویند.
اگر سطح CD4 قبل از شروع درمان کاهش یافته باشد، معمولا پس از درمان به آرامی افزایش می یابد. عوارض اچ آی وی اغلب با بهبود سیستم ایمنی، ناپدید می شوند.
چگونه می توان از ایدز پیشگیری کرد؟
- آزمایش دهید. افرادی که از ابتلای خود به HIV اطلاع ندارند و ظاهر سالمی دارند، بیشترین انتقال دهندگان HIV هستند.
- از داروهای غیرقانونی و سوزن و سرنگ مشترک، استفاده نکنید. بسیاری از کشورها، برنامه های تعویض سوزن دارند که می توانید سرنگ های استفاده شده را تحویل داده و سرنگ استریل جدید دریافت کنید.
- از تماس با خون فرد دیگر خودداری کنید. در صورت امکان، هنگام مراقبت از افراد آسیب دیده از لباس محافظ، ماسک و عینک استفاده کنید.
- اگر آزمایش HIV شما مثبت باشد، می توانید ویروس را به دیگران منتقل کنید. در این حالت، از اهدای خون، پلاسما یا اعضای بدن خودداری کنید.
- زنان HIV مثبتی که ممکن است باردار شوند باید با پزشک متخصص صحبت کرده و از روش های جلوگیری از ابتلای نوزاد، همچون مصرف داروهای ضد رتروویروسی در دوران بارداری را استفاده کنند.
- مادران HIV مثبت، باید از دادن شیر مادر به نوزاد خود خودداری کنند.
